KHI NÀO NÊN DẠY TRẺ HỌC ĐỌC - HỌC VIẾT?
Biết đọc, viết hay biết làm toán thật chỉ là một phần của cột mốc trong sự phát triển của bé. Tiến sĩ Ross A. Thompson, giáo sư tâm lý học tại Đại học California nhận định, rất khó để khẳng định có một khoảng thời gian chính xác cho việc đọc, viết của trẻ. Điều này càng khó khăn hơn khi xác định sự chậm nói, hay chậm phát triển trên một số lĩnh vực của trẻ. Tuy nhiên, vẫn có một cột mốc chung để hướng dẫn cha mẹ tham khảo. Cha mẹ nên nhớ - đây không phải là cột mốc tuyệt đối cho mọi đứa trẻ. Đôi khi, trẻ trông chậm hơn về một lĩnh vực nào đó có thể là do cha chưa có một phương cách đúng để hướng dẫn bé tiếp cận. Như vậy, cha mẹ chỉ cần thay đổi cách hướng dẫn sẽ giúp bé phát triển toàn diện.
Ngài Pat Wolfe, EDD, cố vấn giáo dục, cựu giáo viên, đồng thời là tác giả của cuốn sách The Building Brain, nhận định rằng các phần lớn trẻ em đều gặp khó khăn với việc đọc khi còn ở tuổi Mẫu giáo. Tuy nhiên, bé có thể nghe những từ có vần điệu, nghe những bài thơ, đồng dao dễ nhớ dễ thuộc... Đây là những kỹ năng đọc vô cùng quan trọng cần bổ sung trước khi dạy đọc.
NHỮNG CỘT MỐC QUAN TRỌNG KHI TRẺ HỌC ĐỌC
Thường trẻ sẽ đọc được khi lên 5-6 tuổi, ở một số trẻ có thể sớm hơn. Khi mới học đọc, các bé thường:
- nhầm lẫn các chữ cái với nhau
- tổng hợp âm sai
- bỏ qua các từ, không nhớ từ hoặc thường xuyên từ, thay vì phát âm từ sai tổng hợp đó
Để hạn chế những khó khăn khi trẻ vào lớp một, cha mẹ nên trang bị cho bé những kỹ năng theo độ tuổi.
Lứa tuổi 4-5: chuẩn bị kỹ năng gì cho việc học đọc?
Trẻ nên học:
- từ đồng nghĩa hay từ thay thế
- viết một số chữ cái phát âm từ đơn giản
- phát triển vốn từ vựng
Lứa tuổi 6-10: Học đọc
- đọc những cuốn sách đơn giản
- hiểu âm của chữ cái
- nghe và đọc nhiều loại câu chuyện nói về các nhân vật và sự kiện
- nhận diện được mặt chữ và âm thanh của họ, biết chữ viết hoa và viết thường.
- đọc trôi chảy và hiểu ở thời kỳ lớp ba.
Lứa tuổi 11-13: Đọc để học
- đọc theo sở thích của mình và những sở thích khác, cũng như đọc theo các môn học ở trường
- hiểu đầy đủ hơn những gì con đã đọc
- đọc tiểu thuyết, bao gồm các loại sách khoa học viễn tưởng, bao gồm cả tạp chí và báo
CÁC CỘT MỐC QUAN TRỌNG KHI TRẺ HỌC VIẾT
"Viết là một kỹ năng cao cấp, không đơn giản như ngồi xuống và để bút chì lên giấy". Nó đòi hỏi:
- kỹ năng vận động tinh để sử dụng bút chì hoặc bút ký
- bé phải hiểu rằng các chữ cái tạo nên từ và từ đại diện cho các vật thể hoặc ý tưởng
- hiểu về ngôn từ và dấu câu
- các kĩ năng nhớ khác nhau
Học những điều cơ bản về bài viết sẽ hỗ trợ cho việc học đọc, vì đọc và viết bổ trợ cho nhau. Các vấn đề về đọc gần như cũng là vấn đề với việc viết.
Lứa tuổi 4-6: tập tô - viết
- vẽ - viết những hình đơn giản theo trí tưởng tượng
- tô - viết các nét cơ bản là nền tảng cho việc viết chữ và số
- viết được các chữ số
- viết bảng chữ cái
Lứa tuổi 6-10: học viết
- viết phụ âm
- viết to và rõ ràng, với sự hiểu biết từ ngữ từ lớp một
- tập làm một đoạn văn hoàn chỉnh với với phần mở đầu, phần thân bài và phần kết luận với một nhân vật, hành động, bối cảnh
Lứa tuổi 11-13: học viết
- sử dụng đúng như pháp, dấu câu, và chính tả
- viết một bài văn trơn tru hơn; tăng tốc độ viết,
- sử dụng các câu khác nhau, bao gồm các câu đơn, câu ghép và tổ hợp
- viết các dạng văn khác nhau như trường thuật, mô tả, phân tích, tổng hợp
- có thể sử dụng máy tính để viết và nghiên cứu